CẦU NGÓI HOẶC “THƯỢNG GIA HẠ KIỀU” THỜI MẠC 806

CẦU NGÓI HOẶC “THƯỢNG GIA HẠ KIỀU” THỜI MẠC

Ảnh và bài: Phan Đăng Nhật “Thượng gia hạ kiều ” nghĩa là trên nhà, dưới cầu; là một loại cầu khá phổ biến thời Mạc. Riêng dưới thời vua Mạc Mậu Hợp, chỉ theo văn bia ghi lại đã có 10 cầu. Đây là một loại cầu rất tiện lợi cho dân chúng, trong một khu vực lắm mưa, nhiều nắng, lại hay mưa đột ngột , người đi đường rất cần chỗ trú, nghỉ ngơi. Sau đây là trích đoạn bài văn bia “Tu tạo cầu, sửa chùa Trùng Nghiêm” ca ngợi sự tiện lợi, ích dụng của “thượng gia hạ kiều” : “Nay chùa Trùng Nghiêm của làng Giao Tất, ấp Gia Lâm là nơi có dấu tích cổ, cảnh trí thanh. Một tòa lâu đài xum xuê xây dựng trước mặt, bên phải lại có đình Kỳ Dương, bạn thơ rượu trong làng hội họp ở đấy. Phía trước là một dải nước sát nối đường Thiên lý, trên có cầu. Tuy vậy quy mô nhỏ hẹp, người qua lại chưa được thỏa mãn. Nay có các tín sãi là Bùi Doãn Lộc, Dương Doãn Địch cùng phát lòng thiện, khôi phục cho dẹp hơn trước. Phía trên thì bắc xà lợp mái, phía dưới thì lát đá làm sàn. Khởi công vào ngày 9 tháng 2 năm Diên Thành 4 (1581) , đến ngày 5 tháng 5 thì hoàn thành. Chưa có mây sao có rồng, chưa có ráng sao có cầu vồng. Mỗi khi ngắm sóng gợn, lúc nhìn nước lặng, như đi đường bằng phẳng trong không, soi bóng mồn một. Khách qua lại đề thơ, thi nhân mang rượu đến thưởng ngoạn. Người lọng dù, ngựa xe nghỉ ngơi, tiện lợi cho mọi người buôn bán. Hành khách ngại gió mưa, ẩn trú rất tốt. Sải vãi đi lễ Phật, sĩ tử thưởng xuân. Kẻ qua người lại thấy lợi lạc….. Ngày lành, tháng giêng năm Bính Tuất, Đoan Thái thứ hai. 1586, đồng tiến sỹ xuất thân khoa Tân Mùi, 1571, Ngô Tào soạn văn bia” (PGS. TS. Đinh Khắc Thuân: Văn bia thời Mạc, NXB Hải Phòng, 2010, tr.403-404.)