Toàn cảnh Đền Long Động
Hàng năm, lễ hội đền Long Động được tổ chức vào mùa xuân (dịp kỷ niệm ngày giỗ của lưỡng quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi). Đây là hoạt động văn hóa tín ngưỡng nhằm phát huy di sản văn hóa dân tộc, giáo dục đạo lý “uống nước nhớ nguồn”. Năm 2025, Lễ khai hội và dâng hương tưởng niệm 679 năm ngày mất lưỡng quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi (1346 – 2025) sẽ được tổ chức vào sáng 8/3 (tức 9/2 âm lịch).
Lễ hội được tổ chức theo quy mô cấp huyện thu hút nhiều du khách đến với di tích
Từ khi được tổ chức lễ hội theo quy mô cấp huyện, quần thể di tích Đền Long động đã trở thành điểm đến tâm linh thu hút đông đảo du khách trong, ngoài tỉnh tham quan, vãn cảnh dịp đầu xuân. Lễ hội còn là dịp để nhân dân và du khách thập phương cùng con cháu Mạc tộc trên mọi miền Tổ quốc được về dâng hương, chiêm bái, tưởng nhớ thân thế, sự nghiệp, công ơn vị trạng nguyên tài năng kiệt xuất, đạo đức thanh cao làm vẻ vang cho quê hương, đất nước. Đồng thời tôn vinh giá trị của tri thức, truyền thống hiếu học, khoa bảng của quê hương; bồi đắp ý chí khát vọng vươn lên, động viên thế hệ trẻ ra sức học hành đỗ đạt, tiếp tục cống hiến và trưởng thành trong thời đại mới, xây dựng quê hương, đất nước ngày càng phồn vinh và hạnh phúc.
Từ đầu năm đến nay lượng khách về thăm, dâng hương tại Đền tăng cao. Để bảo đảm an ninh trật tự trong những ngày lễ, hội, cấp ủy, chính quyền địa phương cùng các ban, ngành, đoàn thể xã Nam Tân cùng các ngành chức năng của huyện đã quan tâm chỉ đạo công tác bảo đảm an ninh trật tự, thường xuyên bố trí lực lượng an ninh cơ sở để bảo đảm du khách du xuân an toàn.
Rước kiệu từ Đền ra Lăng Quan trạng
Mạc Đĩnh Chi tên thật là Mạc Cừ, hiệu Tốn Hạnh, tự là Tiết Phu, sinh năm 1272, mất năm 1346, quê ở làng Lũng Động, huyện Chí Linh (nay là thôn Long Động, xã Nam Tân, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương).
Ông sinh ra trong một gia đình nghèo, nhưng có truyền thống hiếu học. Mồ côi cha từ nhỏ, nhà nghèo không được vào trường, song với lòng ham học, trí tuệ vô cùng mẫn tiệp và thông minh xuất chúng, ông được Chiêu Quốc vương Trần Ích Tắc nhận là môn đồ, chu cấp tiền cho ăn học.
Lễ tế lại Lăng Quan trạng
Tương truyền, Mạc Đĩnh Chi từng 2 lần được tin tưởng cử đi sứ nhà Nguyên, với sự hiểu biết uyên bác, tài hùng biện và khéo léo ứng xử của một nhà ngoại giao tài ba, ông được vua quan nhà Nguyên vô cùng nể phục và phong làm lưỡng quốc Trạng Nguyên “Lưỡng quốc Trạng nguyên danh bất hủ, Tam hiền Lũng Động phúc trường lưu”.
Với tài năng, đức độ và công lao to lớn của ông, sau khi mất, vua Trần đã phong cho ông tước Hầu và xây dựng đền để muôn đời thờ phụng. Dựa trên giá trị lịch sử văn hóa của đền Long Động, năm 1995 Nhà nước đã cấp bằng công nhận Di tích lịch sử cấp quốc gia và năm 2019 được UBND tỉnh Hải Dương công nhận di tích là điểm du lịch cấp tỉnh. Những dấu ấn về cuộc đời và sự nghiệp của Mạc Đĩnh Chi hiện vẫn đang được lưu giữ qua những di tích như đền Long Động, Trạng nguyên cổ đường – nơi ông về dạy học, khu lăng quan Trạng và điện Sùng Đức. Trải qua những thăm trầm, biến cố của lịch sử, một số di tích có phần mai một, nhưng tài năng, đức độ, sự cống hiến của ông đối với giang sơn, đất nước còn mãi lưu truyền, như lời vua Trần Minh Tông đã ca tụng “Ông là một bậc quý nhân cao sang, một đóa sen vàng luôn tỏa ngát trong tòa giếng ngọc – non sông Đại Việt”.
