(TT&VH) – Ngày nay, nói về nghệ thuật ẩm thực trà đạo, toàn thế giới luôn nghĩ đến Trung Quốc, Nhật Bản. Ở Việt Nam, trà được dùng như thức uống tráng miệng, giải khát là chính. Những người kén trà, biết và có điều kiện thưởng trà, chỉ là bộ phận nhỏ. 

Các phóng sự về “trà bẩn”, phản ánh tình trạng trộn phân, bùn vào trà tại các cơ sở tư nhân ở một số tỉnh chuyên trồng trà phía Bắc vừa qua đã gây nên làn sóng hoài nghi, e sợ chất lượng trà trong dư luận. Điều đó gây thiệt hại cho các vùng trà, cho thương hiệu trà Việt.

Thực trạng ấy càng khiến “Vua cá sấu” Cao Văn Tuấn quyết chí giữ chất lượng Mạc Trà lâu bền. Thưởng trà không phí thời gian, mà ngược lại, cho người ta sự thư thả, khoan khoái và kích thích sáng tạo. 

Bí truyền có một không hai của Mạc Trà 

Cuối Thu hết mùa sen, trà Mạc xuất hiện. Thứ trà này không cần ướp cũng có hương vị riêng, thanh nhã đậm vị tự nhiên mà vẫn khác thường. 

Ở đây, làng Quang Tiến, huyện An Lão, trước thuộc một vùng Dương Kinh, có đình thiêng và nước giếng giai nhân. Gọi thế, vì thôn nữ của làng nhiều nàng xinh đẹp, do ăn uống tắm giặt bằng nước giếng làng. Cao Văn Tuấn đã thành tâm cầu kỳ lấy nước giếng làng cung tiến, như thần dân gần 500 năm trước pha trà Mạc dâng Mạc Thái Tổ. Khai thác mãi, anh mới chịu hé ra bí quyết Mạc Trà. Biểu tượng Mạc Trà là đôi tay thiếu nữ trắng muốt thon dài ấp iu chén trà bốc khói với slogan “Văn thái phong lưu”. Bàn tay ấy chính là bàn tay, tinh thần của những người làm nên Mạc Trà muốn gìn giữ, truyền phổ, tôn vinh bản sắc Việt qua nghệ thuật trà Việt.   

Biểu tượng của Mạc Trà với dòng chữ “Văn Thái phong lưu”

Hiện Mạc Trà sản xuất 14 loại, với 7 kiểu hộp, 7 kiểu túi. Trà Việt rất khác với trà Trung Quốc đại lục, đảo Đài Loan, Nhật Bản. Sự khác biệt ấy, Cao Văn Tuấn tìm ra và nhấn mạnh trong cách tạo Mạc Trà. Anh đã “quần thảo” khắp Tuyên Quang, Hà Giang, Cao Bằng, Thái Nguyên và nhận ra: trà chỉ ngon khi nó không dừng ở công dụng loại cây bán ngọn, lá thương phẩm; nó phải được chăm chút từ lúc trồng, cầu kỳ khi hái, sao và chọn lọc văn hoá từng vùng mà kết tụ đặc thù. Ở các vùng trà, nhiều hộ ký hợp đồng chỉ cung cấp trà cho Cao Văn Tuấn, trồng hái theo yêu cầu của anh. Đặc biệt, Mạc Trà có loại Trinh nữ trà, do các sơn nữ trẻ măng (tất nhiên chưa chồng) hái. Thuận ý cổ nhân, ông chủ Mạc Trà quả quyết: “Người con gái trẻ đẹp khí tiết chuẩn, hái sẽ truyền cảm hơn. Cây trà chỉ lấy ngọn, búp, được hái nhẹ nhàng vào ngày không mưa, không quá nắng. Mưa nắng đều ảnh hưởng vị trà. Thời gian hái từ 5 – 8 giờ sáng”. 

Chảo sao chè phải là chảo gang đúc thủ công, cọ rửa sạch nóng đủ tiêu chuẩn. Nghệ nhân dùng tay để kiểm tra nhiệt độ, khi lấy quả chuối rừng cắt ra xát lau vào nền chảo. Củi đốt là gỗ sim, gỗ trắc (không có độ xốp) đảm bảo đượm lửa, ít bụi: không sao chè vào ngày mưa, vì độ ẩm cao. Cụ thể các bước tiếp theo thế nào, hỏi thì ông chủ cười: “Bí quyết mà cứ nói hết ra thì còn gì nữa”. 

Từ “Vua cá sấu” đến “Vua trà” 

Khích lệ chấn hưng, phục dựng văn hoá trà là sự cẩn trọng từ tiểu tiết. Bí quyết gần 500 năm làm nên sản phẩm trên công nghệ hiện đại của Nhật thế kỷ 21 tạo nên giá trị sản phẩm đỉnh cao. Với tiêu chí tự nhiên, không tẩm ướp hương liệu, Mạc Trà có hai dòng trà xanh và đen. Trà xanh giữ nguyên vị chát nguyên thuỷ; trà đen xử lý bớt chát, có tác dụng giảm béo. Các loại đặc trưng của Mạc Trà là: Mạc đao kỳ trà (búp trà có cánh như hình long đao), Mạc long kỳ trà (búp trà như rồng bay), Trà Thiết quan âm (dùng để dâng phật lễ chùa, các dịp cúng lễ hội làng, giỗ tổ…).  

“Vua cá sấu” Cao Văn Tuấn – ông chủ Mạc Trà mời khách thưởng trà

Tại trụ sở Công ty Cá sấu ở Hải Phòng lẫn gian hàng ở khu di tích Dương Kinh, khách đến thăm xem đều được mời dùng trà, khách mua được hướng dẫn pha trà. Tất cả để có những chén trà đạt chuẩn của cái đẹp phong lưu sang cả mà những người gây dựng Mạc Trà tâm huyết. Lịch sử chồng lớp quyện vào từng búp trà đan hương. Lịch sử đồng hiện trên màu nước, làn khói thanh quý mỗi chén trà. 

Liên hoan Trà quốc tế lần thứ nhất sẽ tổ chức tại Thái Nguyên từ 11-15/11/2011. Mạc Trà sẽ tham dự. “Đã được phong “Vua cá sấu” rồi, anh có khát vọng làm “Vua trà” nữa không?” – Nâng chén hít sâu một nhịp hương trà, Cao Văn Tuấn khẳng khái “Tôi muốn tạo nên huyền thoại mới: Mạc Trà!”. 

“Vua cá sấu” hay “Vua trà” nếu thành, cũng vẫn là Cao Văn Tuấn, người biết yêu, biết đầu tư cho văn hoá trong đời sống, kinh doanh như xây dựng tinh thần cho mình, cho nhân viên của mình, cho các con mình từ mỗi ngày thường nhật. 

Anh có khu đất 13.000m2 trên trục đường mòn Hồ Chí Minh, cách Xuân Mai 33km, cách rừng Cúc Phương 40km. Mỗi lần đến thăm khu đất ấy, dựa lưng vào quả núi cao nhất ở huyện Lạc Thuỷ, tỉnh Hoà Bình, Tuấn nhìn thế núi, mạch sông. Sông Bôi chảy xuống như dòng thác đổ. Cùng cô gái bản địa và hai người bạn, họ đáp 2 chiếc đò ngang vào thăm hang Luồn đối diện cửa sông Bôi. Nơi đây, thời chống Mỹ, các cô văn công đã vào hang trú ẩn, nước lũ về dâng lên, họ chết trong đó, nên dân còn gọi là hang Trinh Nữ. Tuấn đã làm dòng chữ Mạc Trà rất đẹp và đến khi Mạc Trà thành danh trà đất Việt, anh sẽ dựng chữ Mạc Trà trên đỉnh núi kia.

Vi Thùy Linh

“Vua cá sấu” Cao Văn Tuấn truy tầm bí kíp Mạc Trà

Thứ Hai, 19/09/2011 11:59

(TT&VH) – Mười năm qua, tên tuổi doanh nhân Cao Văn Tuấn (Hải Phòng) đã bốn phương nức tiếng. Anh là người đầu tiên đưa cá sấu từ miền Nam ra Bắc gây nuôi, nghiên cứu và phát triển thành công, được gọi là “Vua cá sấu” trong sự trìu mến, khâm phục. Anh vừa tiếp tục một hành trình mới: Mạc Trà, với bí quyết từ 500 năm trước.

Kỷ niệm 470 năm ngày mất Mạc Đăng Dung, UBND TP Hải Phòng tổ chức lễ kỷ niệm trong 3 ngày 16-18/9, ở khu tưởng niệm Vương triều Mạc tại quận Dương Kinh. Sáng 17/9, Công ty Mạc Trà do ông Cao Văn Tuấn là chủ tịch HĐQT đã làm lễ báo cáo, ra mắt Mạc Thái Tổ tại chính nơi nhà Mạc từng đóng đô. Phần tiêu điểm là Vũ khúc dâng trà của các thiếu nữ hoa khôi đất Cảng cung tiến Mạc Đăng Dung 5 mâm tháp trà với tất cả đầy đủ sản phẩm của công ty, là lễ vật dâng lên người đã để lại một sự nghiệp bất hủ và đa dạng, trong đó có nghệ thuật pha chế, thưởng trà.

Sự kiện Mạc Trà xuất hiện trước ngày giỗ thứ 470 của Mạc Đăng Dung (22/8/1541) khiến không khí thiêng liêng càng ngưng tụ và lan tỏa. 

Từ tình yêu với văn hóa Việt

“Vua cá sấu” Cao Văn Tuấn

Đại bản doanh của Công ty Cá sấu Việt Nam rộng 10.000m2 tại Hải Phòng, người ta không chỉ nhìn thấy… cá sấu và các sản phẩm làm từ cá sấu. Tầng 2 của nhà hàng là phòng triển lãm, tôn vinh Hoàng hậu Nam Phương, bà hoàng cuối cùng của triều đại phong kiến VN ưa dùng nước hoaLacoste tinh chế từ tuyến xạ cá sấu. 

 

“Vua cá sấu” Cao Văn Tuấn là người yêu văn hóa. Anh sở hữu 2 bộ sưu tập đáng giá: Bộ đĩa, bát, thạp, bình cổ từ 2.000 năm trước đến thời Nguyễn cùng các loại đèn dầu, đèn Hoa Kỳ như lưu giữ dấu ấn văn minh người Pháp đưa vào Việt Nam. Tuấn sở hữu bộ sưu tập 300 bức tranh của các danh họa Mỹ thuật Đông Dương và nhiều họa sĩ đương đại nổi tiếng VN. Bằng hai bộ sưu tập này, cùng niềm đam mê văn chương, nghệ thuật, chịu học và đọc không ngừng, Tuấn hào hiệp phóng khoáng quảng giao với nhiều nghệ sĩ, nhà khoa học danh tiếng. 

Tại khuôn viên Công ty Cá Sấu VN cũng là nơi Công ty Cổ phần Mạc Trà VN đặt trụ sở, có trên 100 cây sưa do ông chủ mua giống về trồng từ lúc nhỏ. Khu Trung tâm dành tôn vinh thi ca, Thạch Thi Viên hội tụ 108 hòn đá lấy từ khắp VN, khắc những câu thơ tuyệt tác của nhiều tác giả từ cổ chí kim của nền thơ Việt. Thi nhân từ dựng bằng phiến đá đen khổng lồ ngợi ca sự bất tử của các thi sĩ khi họ cống hiến những bài thơ truyền đời qua nhiều thế hệ tâm hồn. 

Bao tao nhân mặc khách, giáo sư, chính khách trong và ngoài nước về VN, xuống HP là tìm đến Thạch Thi Viên, thưởng thức kép nghệ thuật ẩm thực và nghệ thuật thi ca – hội hoạ, khiến chốn này thành điểm đến, nơi hội tụ của nhiều nhân vật lẫy lừng. 

Không chỉ có thế, anh còn bền bỉ, âm thầm theo đuổi, tìm kiếm những gì đã mất, Mạc Trà là một đỉnh cao mà anh phải lần lại dấu vết thời gian, mở tiếp con đường Trà. Ít ai biết, mỗi lần công tác qua các tỉnh thành khắp VN hay “vượt trùng xa” xuất ngoại, nhiều năm qua Tuấn đã dày công tìm hiểu, nghiên cứu về trà. Đến 2010, khi đã đủ sự am tường về các loại trà và cách thưởng trà, anh chọn phục hưng Mạc Trà, khơi dậy những trầm tích bằng khao khát văn hóa, lịch sử qua loại hình ẩm thực ngàn năm. 

Chạm vào “Mạc Trà”

Tại khu di tích Dương Kinh (Hải Phòng) hiện trưng bày thanh long đao của Mạc Thái Tổ (tức Mạc Đăng Dung, vị vua mở đầu của nhà Mạc). Theo lịch sử, cây đao này nặng 32kg khi còn chủ. Tương truyền, trước mỗi lần múa đao, Mạc Đăng Dung lại uống trà.

Thanh long đao của Mạc Đăng Dung tại khu di tích Dương Kinh

(Theo phát hiện của bạn HSH thì ảnh thanh Long đao không phải chụp ở Dương Kinh! Chắc là chụp khi còn ở Từ đường họ Phạm- gốc Mạc tại Nam Định)

Nâng thanh long đao vắng chủ hơn 400 năm, giờ đã han gỉ, chỉ còn 25,6kg, “Vua cá sấu” Cao Văn Tuấn như thấy “hiện về” những thế kỷ xếp chồng chất sự kiện. Trà trồng ở vùng núi phía Bắc Cao Bằng, Tuyên Quang, Thái Nguyên, được đưa về sao, ướp và pha theo công thức riêng mà Mạc Đăng Dung đúc rút sau nhiều năm chinh chiến ở các tỉnh sơn cước. Bí quyết tinh chế, cầu kỳ, bổ ích thấm sâu của trà, nâng lên hàng ngự thiện bằng danh Mạc Trà, đã góp phần cho Mạc Đăng Dung có sự dũng mạnh bất ngờ cả khi luống tuổi. Múa long đao 32kg vun vút mà truyền ra cách trồng hái “Mạc đao kỳ trà”, quả là hiếm trong thiên hạ. Búp trà bật xanh lá nhỏ như hình cây đao, hái làm thức uống cho vua, hẳn qua bao công phu. 

Vị cố vấn quan trọng của Mạc Trà chính là GS Vũ Khiêu và nhà sử học Dương Trung Quốc. Họ đã về Hải Phòng nhiều lần và uống trà này từ lúc đang nghiên cứu góp ý cho tới lúc ưng, thành phẩm đạt chuẩn vương trà để đưa ra thị trường. Đã có bằng “Giáo viên đã hoàn thành khoá đào tạo phương pháp giảng dạy Elasning dành cho giáo viên khởi nghiệp” do GS-TS Hà Tôn Vinh (Hoa Kỳ) về Hải Phòng giảng dạy (T.Ư Đoàn tổ chức cùng Cổng tri thức Thánh Gióng), Cao Văn Tuấn không chỉ giỏi chỉ đạo, cách thức cho từng khâu sản xuất mà còn khơi gợi nơi mỗi nhân viên niềm say mê, sự trân trọng với Mạc Trà. Anh cho sản xuất gói nhỏ 8g đủ pha 1 ấm trà, tới những hộp trà sang trọng đều được đóng gói đẹp, sự thanh tao, quý phái của Mạc Trà được hướng dẫn chi tiết từ cách pha trên bao bì sản phẩm. 

Cao Văn Tuấn tin rằng Mạc Trà đủ tầm vươn ra quốc tế. Nguyễn Dữ, tác giả Truyền kỳ mạn lục, có câu lưu dấu “Cao Tuyên thảo địa linh/Mạc Trà cung đình ẩm”. Câu này được in trên các bao bì, hộp gói Mạc Trà. 

Kỳ sau: Mạc Trà và khát vọng chấn hưng văn hóa trà Việt

Vi Thùy Linh