Giới thiệu hai bài thơ của TRẠNG TRÌNH – NGUYỄN BỈNH KHIÊM

                         Giới thiệu hai bài thơ của

    TRẠNG TRÌNH – NGUYỄN BỈNH KHIÊM

 

 Nguyễn Quang Tình                                                     

Tôi có một người bạn yêu thơ gửi tặng tập300 bài thơ Việt chữ Hán, tôi tranh thủ đọc hết tập thơ. Đây là một tác phẩm do nhà thơ Ngô Văn Phú biên soạn, tuyển và dịch. Nhà xuất bản Hội nhà văn phát hành năm 2003. Các bài thơ trong tập bao gồm các tác giả là vua, quốc sư, quan đầu triều, trạng nguyên, tiến sỹ từ thời nhà Lý đến thời nhà Nguyễn… Trong cả một quá trình lịch sử được tác giả sắp xếp theo thời gian. Bài đầu tiên là của Ngô Chân Lưu (959-1011) là thiền sư uyên bác sau được phong tước Đại sư. Tiếp đó là các nhà thơ Vạn Hạnh, Mãn Giác, Lý Thường Kiệt, Trần Thái Tông, Trần Thánh Tông … Thời Nhà Mạc cũng có rất nhiều nhà thơ nổi tiếng như Hà Nhâm Đại ( 1525) đỗ tiến sỹ năm 1574 thời vua Mạc Mậu Hợp. Làm quan đến chức Thượng thư Bộ Lễ. Nhà thơ Nguyễn Mậu tiến sỹ khoa Nhâm tuất (1502) chức Thượng thư Bộ Công. Vũ Cán (1480), đệ nhị giáp tiến sỹ chức Thượng thư Bộ Hình, Bộ Lễ, Chưởng Hàn lâm viện, Lễ Độ bá, đi sứ Trung Quốc. Do kiến thức và trình độ hiểu biết còn hạn chế nên trong bài giới thiệu này tôi chỉ xin giới thiệu hai bài của nhà thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm là Trạng nguyên thời Nhà Mạc, ông sinh năm 1491 mất năm 1585, có tên húy là Văn Đại, tên chữ là Hạnh Phủ, người ở làng Trung Am, Vĩnh Lại ( nay là huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng) làm quan đến chức Thượng thư Bộ Lại, Thái phó, Trình Tuyền hầu( tục gọi là Trạng Trình) là một nhà tư tưởng lớn của thế kỷ XVI, ông rất giỏi về lý số, được truyền tụng là nhà tiên tri số 1 Việt Nam qua các thời đại.

 

Bài : CẢM HỨNG

 

Thái hòa vũ trụ bất Ngu, Chu

Hỗ chiến giao tranh tiếu lưỡng thù

Xuyên huyết sơn hài tùy xứ hữu

Uyên ngư tùng tước vị thùy khu

Trùng hưng dĩ bốc độ giang mã

Hậu hoạn ưng phòng nhập thất khu

Thế sự đáo đầu ưu thuyết trước

Túy nhâm trạch bạn nhậm nhà du

    

Dịch thơ : CẢM HỨNG

 

Đất trời nào phải thưở Ngu, Chu (1)

Hỗn chiến không dừng mới lạ chưa !

Sương núi, máu sông đâu cũng có,

Cá đồng, sẻ bụi đuổi xong chưa ?

Trùng hưng ngựa báu quay về bến(2)

Cung thất hùm thiêng sớm hãy ngừa(3)

Thế sự vần xoay thôi chả nói;

Bờ đầm thong thả hát say sưa.

 

Bản dịch của Phan Kế Bính 

Non sông nào phải buổi bình thời

Thù đánh nhau chi khéo nực cười

Cá vực, chim rừng, ai khiến đuổi

Núi xương, sông huyết thảm đầy nơi

Ngựa phi chắc có hồi quay cổ

Thú dữ nên  phòng lúc cắn người

Ngán ngẩm việc đời chi nói nữa,

Bên đầm say hát nhởn nhơ chơi !

 

Chú thích : (1) Thời Đường, Ngu là thời kỳ vua Thuấn và đời nhà Chu là những năm tháng thịnh trị, thái bình nhất ở Trung Quốc

(2) và (3) Đây là lời sấm ứng vào nhà Lê Trung hưng và họ Trịnh lấn áp quyền vua Lê. 

 

BÀI : NGỤ Ý

 

Danh toại công thành hưu hỹ hưu

Đẳng nhàn thế sự nhất hư châu

Phong lai giang quán lương nghi hạ

Nguyệt đáo thư lâu minh chính thu

Hồng nhật đông thăng tri đại hải

Bạch vân tây vọng thị thần châu

Khê sơn diệc túc cung ngộ lạc

Nhẫn phụ tiền minh vạn lý âu.

 

         Dịch nghĩa : NGỤ Ý

 

Công thành danh toại, nên nghỉ mà thôi

Việc đời thôi mặc, chuốc nhàn, một con thuyền lênh đênh

Gió về quán bên sông mát biết là mùa hè

Trăng soi phòng sách hay là đang giữa thu

Mặt trời hồng ở đằng đông biết là biển lớn

Mây trắng, nhìn sang hướng tây, biết là đất thần châu

Núi khe cũng đủ thú vui cho ta

Nỡ nào phụ lời thề với cánh chim âu ngàn dặm.

 

           Dịch thơ : NGỤ Ý

 

Công thành danh toại, nghỉ thôi nào !

Một chiếc thuyền nhàn, mặc tới đâu

Gió đến bên lều, ồ, đã hạ

Trăng soi lầu sách, ủa, đang thu

Phương đông trời rạng, hay vùng biển

Trước mặt mây giong, rỗ đất mầu

Khe, núi thú vui chừng cũng đủ

Thề xưa, chẳng thẹn với chim âu.

 

                                            Biên tập và giới thiệu

Nhà báo Nguyễn Quang Tình

                                                  091.309.5677