Chùm thơ

TÁC GIẢ:

Sinh năm 1942. Quê quán: Thôn Ngọc Tỉnh, thị trấn Xuân Trường, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định. Thường trú: Số 6/22, Ngô Quyền, TP Nam Định.

Nguyên Uỷ viên BCH Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Hà Nam Ninh – Nam Hà – Nam Định, khoá II, III, IV, V (5/1983 -3/2006); Thư ký Toà soạn tạp chí Văn nghệ Hà Nam Ninh; Trưởng bộ môn Thơ.

Nghỉ hưu từ tháng 4/2006 tại Nam Định. Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam từ năm 1998.

TÁC PHẨM:

Thơ: Khúc hát tặng nhau, in chung (NXBTác phẩm mới – 1983), Mùa hạ đi tìm (NXB Hội Nhà văn – 1990); Lá bay (NXB Hội Nhà văn -1993); Gió trầm (NXB Văn học,1997); Thác trời (NXB Quân đội Nhân dân – 2000); Tứ tuyệt đường trường (NXB Thanh Niên – 2002).

Văn: Thức cùng trang viết, bút ký (NXB Hội Nhà văn – 2008).

Thác Trời

                                 (Tặng thưởng Thơ tạp chí Văn nghệ Quân đội-1976)

Sáu ki-lô-mét thác Trời dài

Núi rừng nghiêng

Sông Đồng Nai nghiêng

Thác Trời reo

Thác Trời gầm thét

Tiếng thác dài như một tầm đại bác

Cây cầu vồng từ đất vọt lên

Mây-nắng-sương chộn rộn

vang rền

Dưới dòng sâu đá lồng lên

phi ngược

Đá tung bờm

trắng muốt

Nước gồ ghề

nhảy bậc

Rừng sôi hay biển sôi

Ùn ùn cơn-bão-nước

sôi trời

Thác Trời

Con cá sấu váng đầu bỏ trốn

Con cá lăng không kịp ngoắt đuôi

Một chùm hoa cháy đỏ

Treo sau cành bằng lăng

Dây mây leo quấn xác trực trăng

Chân bến Cự lũ xuồng bay vỡ vụn

Tiếng thác đầy nòng súng

Chiến sĩ miền Đông đánh vỗ mặt quân thù

Cửa ngõ đi về chiến khu

Bật dậy là tiếng hô

Tràn xuống đồng bằng

Thần tốc !

Trở về đây sau ngày truy quét giặc

Trong tôi nhiều tiếng reo

Lấp lánh lên trời trong veo

Tiếng hát và dòng thác

Chúng tôi đi đánh thức đất đai miền Đông ơi !

Vẫn con đường xung kích

Bộ đội hành quân ngược thác Trời

                                   Đồng Nai Thượng, tháng 8-1975

Buổi ấy

Đại Hành Hoàng đế đi cày

Núi Đọi bên trời như quả ấn (*)

Trải trước chân mây cảnh tịch điền

Trẻ hát sắc bùa bên xướng mạ

Vua về buổi ấy đã nghìn năm !

Đây lối người đi gió mở cờ

Bình Chiêm, phạt Tống chuyện năm xưa

Vua chẳng quên đâu mùa vỡ đất

Cho đồng trĩu hạt, nắng hong tơ…

Người muốn trường xuân đất nước này (**)

Nên dời điện ngọc trở về đây

Đã từng lam lũ nơi bùn đất

Người giục trâu đi thẳng xá cày

Tít tắp đường cày – Tôi ngỡ thấy

Chiến bào nửa vạt nhuốm bùn non

Mồ hôi trên trán Vua khi ấy

Lấp lánh như sao những hạt tròn…

                                                    1981

————————-

* Năm 987, lần đầu tiên, Lê Hoàn đi cày tịch điền ở Đọi Sơn, nay thuộc huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam, biểu thị việc khuyến nông của nhà vua.

** Lê Hoàn xây cung Trường Xuân ở Hoa Lư, Ninh Bình

Mùa bướm

                                          Cành dâu cao, lá dâu cao

                                  Lênh đênh bóng bướm trôi vào mắt em

                                                   NGUYỄN BÍNH

Phấn hương tiền sử

Ngủ trong đá già

Cánh bướm Trang Tử

Chập chờn bên ta

Dập dìu giấc nắng

Bờ mương mây xa

Hoa vàng ngõ cũ

Bướm còn nhởn nha

Bướm bay không lời

Để cho người hát

Làm kẻ đưa thư

Nẻo đường thơm ngát

Xứ Hoa nước Bướm

Đai châu tàn vàng

Lạ mùa bướm nở

Học trò đông hơn

Đỗ Phủ xa khuất

Nhân Tông thiền đường

Tìm về Nguyễn Bính

Lại màu hoa cương !

Cành dâu bóng bướm

Dìu nhau xanh vườn

Mắt em trong quá

Trời vừa tan sương…

Hạ chí – Ngày dài

                        (Giải Ba cuộc thi sáng tác văn học “Tầm nhìn thế kỷ” báo Tiền phong ,1999-2001)

Ngày bừng dậy nửa mùa hè

Vòm cây cao đẩy tiếng ve cao vời

Quả còn xanh nữa hay thôi

Vườn quê đã ngọt bao lời đất đai !

Ngày nồng nã ở bên vai

Cảm ơn ngọn gió bay dài làn hương

Cầu vồng bông lúa đầm sương

Lá dâu xanh quá, chừng đương đợi tằm

Có ngày dài rộng tháng năm

Nón em với mặt trăng rằm sóng đôi

Có ngày thương giọt mồ hôi

Nửa đầm vạt áo, nửa sôi dưới trời

Những khi vắng cả tiếng cười

Thời gian nhân hậu đắp bồi khát khao

Lặng thầm đêm hạ gầy hao

Đêm là bóng mát. Đêm thao thức nhiều

Ngày dài là của tình yêu

Em đi – nắng sớm mây chiều tìm đi

Ồn ào hoa phượng ngoài kia

Trời thì cao ngất, chim về ríu ran…

Đèo

Đỉnh trời mây trắng dăng ngang

Triệu năm sóng biển cây ngàn ùa reo

Dắt em chiều bước qua đèo

Lòng ta thương bạn hồn neo góc rừng

Trở lại Dương Kinh

Vẫn núi Voi xa trầm mặc trước sân chầu

Mây lớp lớp gió Đồ Sơn dào dạt

Sông Văn Úc chiều về giăng cánh quạt

Hoa lúa rung rinh thả sóng mặt hồ thu

Nghi Dương đây…dâu bể tấm lưng rùa

Bia Minh Đức dẫu rêu phong chìm nổi

Dương Kinh lặng dưới trời xanh bóng khói

Mường tượng thềm rồng nghi trượng bừng lên !

Hàng bạch đàn thao thiết bóng ru êm

Lầu Ngự Lãm bây giờ vang tiếng trẻ

Tờ Kim Sách chói vàng trong ánh lửa

Cổng Tiền Môn lá trúc tiếng chim thưa

Bốn trăm năm trên đất nước nghìn xưa

Lâu thuyền khuất – Biển Đông còn toả sáng

Ơn đức Tiên vương vì đời dẹp loạn

Vằng vặc tấm lòng lo nước thương dân

Trang sử thời nào lúa chín cùng trăng

Người mặc của rơi, trời không vội tối (*)

Một thuở trị bình hoa văn nắng rọi

Thoái lỗ thi bút hoạ hãy còn tươi (**)

Thành kính Trà Phương: thần vũ, văn khôi

Tổ tiên ngự trong cõi thiền thơm ngát

Con cháu đứng đầy thềm chật đất

Một Dương Kinh hội cả núi sông về …

                                   Cổ Trai, tháng 8-1987

————————

* Đại Việt sử ký toàn thư, Lê triều hưng quốc công nghiệp đều chép cảnh thái bình những năm đầu triều Mạc:”Trong mười năm liền, đi đường không nhặt của rơi, cửa ngoài không cần đóng kín”.

** Năm 1538, một vị Trạng nguyên vương triều Mạc hoạ lại bài thơ Vịnh bèo (Phù bình), làm lui ý đồ xâm lược Đại Việt của đạo quân Minh, do bọn Cừu Loan, Mao Bá Ôn cầm đầu .

Kể về các cụ làng tôi

Bạn có như tôi, năm đôi bận về quê

Mừng quấn quít làng mỗi ngày mỗi trẻ

Chợt lúng túng ngỡ ngàng như khách lạ

Giếng bên đình mắt sắc những ai kia ?

Rồi chợt nhận ra thiếu hụt điều gì

Khi mặt trời lên lúc chiều bảng lảng

Bóng gậy trúc cứ xa dần…thưa vắng

Các cụ già…các cụ già ơi !

Cây các cụ trồng là gạo, là đa

Cau với lúa thành ca dao, tục ngữ

Bánh rán, bánh đa, con tò he cho trẻ

Dựng cây nêu, làng thắm lại môi trầu

Chuộng nết ăn làm, ưa cái bền lâu

Guốc gộc, áo nâu, cày kiền, cối đá

Đời các cụ, ngẫm ra, toàn cái khó

Có nghĩa, có nhân làm gốc cho làng

Dấu hoa tay trên khoảnh ruộng, xứ đồng

Quen mưa nắng, thuộc tuần trăng con nước

Các cụ thương cái cò, cái vạc

Hiểu nghĩa bạn nghèo tỉnh Bắc, tỉnh Đông

Suốt một đời được mấy lúc thong dong

Con cháu đi xa có nhớ về cội rễ

Con cháu nên người, để cái mừng trong dạ

Lo cả mai sau là các cụ già !

Làng tôi ơi, bao mùa xuân đi qua

Thành cổ tích là cuộc đời các cụ

Ta bước xuống từ bàn tay têm trầu, đào sông, lấn bể

Các cụ bây giờ, các cụ ngày xưa…

                                                        Xuân Thuỷ, 1989

Anh hề con gái

                          (Giải khuyến khích Cuộc thi Thơ tạp chí Văn nghệ quân đội, 1989-1990)

Cái nghề chọn mặt tài trai

Chứ sao em thích sắm vai làm hề ?

Má hồng chịu cái ngô nghê

Môi son phải luỵ mặt hề. Khổ chưa !

Đêm chèo như thực như mơ

Say như điếu đổ là “cưa” cột đình

Anh hề gàn, chú hề xinh

Cười cho thế thái nhân tình tốt tươi !

Khúc kha khúc khích là cười

Ai người nông nổi, ai người tầm phơ

Tiếng cười từ xửa từ xưa

Thế gian nghiêng ngả đến giờ chưa thôi

Vầng trăng cười tít lưng trời

Còn bông hoa nở thì cười con ong

Thác cười trắng xoá đầu sông

Bồng bồng cô ấy cõng chồng đi chơi

Lạ lùng câu hát thì xuôi

Bàn tay nói ngược, mắt thời liếc ngang

Hề mồi, hề gậy đa đoan

Đau ông hề hoạn bấm gan làm người

Anh hề ơi ! Em hề ơi !

Tích trò thêm cả tiếng cười vòm hang

Cái ngày vượt dốc Ba Thang

Vai đeo cơn sốt băng ngàn mà đi…

Gửi sông Tiền

Dòng sông nao nao chân trời tiền duyên

Năm tháng bay vòng cánh chim vần vũ

Em còn giữ cây dầm qua xoáy lũ

Đêm hoả châu sóng lửa quét ngang người

Nghe rao rao gió chướng thổi sao trời

Bông điên điển thả sang mùa nước nổi

Rạch chớp loé vàm xa lắng dội

Chiều tím lục bình xa khuất hạt nàng tiên

Chân đạp rào gai máu đỏ lòng thuyền

Chiếc bồng nhỏ ngút ngàn lau lách

Câu thơ chạm mạch nguồn trong mát

Nắng sông Tiền chuốt sáng ngọn tầm vông

Ai theo sông về rẫy ăn còng

Thong thả chín những miệt vườn bông trái

Thong thả vỗ nét bình nguyên mềm mại

Trở lại câu hò phía sau vầng trăng

Cây cải về trời con sáo sang sông

Đất nước ngát thơm cơi trầu của má

Người hướng rừng tràm người trông biển cả

Hỡi bờ xa bãi khuất bạn ta nằm !

Ngược sông Tiền mong đợi bấy nhiêu năm

Mắt ta gặp dải Ngân Hà đồng vọng

Sông là bến của dòng chiều lồng lộng

Ở phương này mây trắng cũng vừa bay…

                                       Đồ Sơn, một ngày hè

Sóng

             Tưởng nhớ một nhà thơ

Chợt dừng nghe tiếng sóng

Xô nhẹ vào trời đêm

Trót tan thành khát vọng

Biển làm sao ngủ yên ?

Đi dọc bờ cát ướt

Bắt gặp cái vô cùng

Một chút gì rợn ngợp

Sóng muôn trùng cô đơn !

Còn vỗ mãi ngày sau

Niềm yêu và nỗi đau…

Vừa vui như trẻ nhỏ

Thoắt thôi đã bạc đầu !

                         Hải Thịnh, hè 1988

Chim phượng bay về

Phố chiều nối đuôi từng con diều giấy

những đứa trẻ yêu trời vừa thả lên

chín mươi chín ngọn núi – những đầu hồi khấp khểnh

chín mươi chín cây thông – hàng cơm nguội bụi bặm

cõi thiêng trời rộng

những con chim-diều-giấy

lượn lờ bay lên

Chim phượng, chim phượng

đã dời tổ về phía sau mặt trời ?

Những đường lượn của sải cánh ngũ sắc

đã vòng qua mấy trùng khơi ?

Giã biệt ngọn tùng cao lao xao

truyền thuyết hồi ức

toát mồ hôi hột

đường nhấp nhổm vũng ổ gà chóng mặt

đâu là những ban mai xoè cánh

con mách khách đuôi dài – sứ giả của mẹ

con chích choè học bài dậy sớm

tiếng vàng anh rơi rơi

bay theo chim là dải nắng vàng trời

Giã biệt cửa rừng chiến trận

những cành sao cháy đen

khoảng trống không ngầu bụi

trảng cỏ đế tàn tro nghi ngút khói

những người lính chiều đông nhớ nhà

nhìn đỉnh rừng mây tụ

bóng chiều xa xa xa

ai khẽ reo: chim phượng bay về !

Đất lặng phắc là khi

tấm khăn rằn em gái phương Nam

ủ về lán chú chim non kêu lí nhí

trở dạ sau cơn hồng thuỷ

nghe sáng trời thảng thốt giọng từ quy

Thứ lỗi cho ta

những sinh thể bay cao hơn ý tưởng của ta

nhìn xa hơn ta

mặt đất bộn bề…

xin đừng giã biệt !

Vực trời sâu hút

mù sương quái chiều

chim phượng, chim phượng

thả cái bóng thuở nào cho lũ trẻ đùa reo…

Con đường rắc vỏ trấu vàng

Ngược con đường lúa về làng

Con đường rắc vỏ trấu vàng mưa sa

Trập trùng ngày tháng lùi xa

Cha ơi, chén rượu quê nhà tiễn đưa

Cha đi từ mái nhà xưa

Hàng hiên khóm cúc lưa thưa khói trầm

Mưa xuân mắt mẹ giọt thầm

Đường trơn làm nhịp bát âm chuyển làn

Cho con đồng vọng Lên đàng

Cờ bay phố huyện, người sang đường này

Làng mình nam bắc đông tây

Những là nghiên bút cuốc cày với nhau

Những là tre trúc trầu cau

Giọt xuyên lá rách mà đau lá lành

Bể cồn bãi cạn dâu xanh

Nôn nao rau má hũ sành buồn vui

Ngọn đèn chong bếp lửa vùi

Đắng cay cùng sẻ ngọt bùi cùng san

Gốc đa ướm ngọn nồm nam

Trống đình ai đánh còn vang những ngày…

Trên vai làng nước mình đây

Cha đi, bến lặng sông đầy diễu qua

Bay nghiêng hạt sáng thiên hà

Đường quê bỗng hoá đường xa tận trời !

Nhẹ nhàng vỏ trấu vàng rơi

Bước người như sóng, chân người chói chang

Mương dài nở trắng hoa trang

Cỏ xuân nét thảo hai hàng thiết tha

Ở đâu hơn thế quê nhà

Nẻo đường ân nghĩa nối qua nghìn đời

Trấu vàng rắc dặm vàng phơi

Hạt thơm của đất còn nuôi tình làng …

                                                   Xuân Thuỷ, 1994

Lặng lẽ cánh đồng

Mẹ ơi,

Con gọi mẹ trên cánh đồng thơ bé, tháng Chín thì thào ruộng tám trổ hương, trời trở heo may lạnh chốn mẹ nằm.

Cơn bão hôm qua tan sau cồn Lau, thân chuối thân tre hãy còn xơ xác, cây gạo đầu làng ngơ ngác, một mình đứng nhớ đao đình mây bay.

Con gọi mẹ như ngày xưa sợ lạc, mẹ đi cấy gió lùa cắt ruột, qua

cánh Thổ Tây, Thổ Phụ, Hậu Đồng, dảnh mạ cóng run run hàng lúa xuống. Con lũn cũn đầu bờ lo ếch ộp. Cha lùa trâu đi ngọn roi quất khẽ, để đó nùn rơm ngún lửa, sợi khói cay xúm xít đám cỏ gà.

Mơ về ngõ nắng nhà ta, trưa thả bướm bay, lá trúc xoè tay nhử con công cống, bầu bí đu đưa mướp thì đánh võng. Con mèo vàng trèo cây cau nghe ngóng, gió phẩy hiên ngoài, chú cà cuống uống rượu tăm đồng trũng, la đà trong cơn say nghìn năm.

Rập ràng cửa tổ, cò trăng dăng hàng ngược lên Đồng Đăng,

sương nắng một đời hai vai gánh gạo. Phú Xuân cũng từng , Đồng Nai cũng trải, đất nước bình yên trong dáng mẹ ngồi.

Mẹ sinh chúng con thương mến thốt lên lời, đất nước bi bô ấy là tiếng trẻ, những câu ca trên cánh đồng làng có từ nơi mẹ. Mẹ dạy ngọn đèn thức sáng, sợi nắng đưa văng, mở cửa chân trời gió chơi

gió chạy, tiếng sấm ù ì cối xay nặng nhọc, vụng Vọng mây lồng cá tôm trẩy hội, sông Hồng dựng vũ môn thác trắng đầu nguồn.

Quê hương…lối này hoa xoan lấm chấm, tháng Giêng sang chằn chặn cơi trầu, làng ta cũng hiền như mẹ, chẳng thiếu câu chào,

nói thì nói nhẹ, câu thơ con lẽo đẽo ở phương nào !

Mẹ ơi, lối này mẹ đi vầng trăng khuất bóng, cầu kiều bắc qua một miền nhân thế, giọt sáng rưng rưng tiếng trúc, tiếng bầu; nhịp chấp hiệu giáng vào con từng nhát, sông Ninh buồn sóng chạy khuất bờ dâu.

Trông lên chùa nào thấy mẹ đâu, vẫn tượng Phật Bà nghìn tay nghìn mắt. Đường quanh quất lại những người về chợ, nón lá qua cầu nào bóng mẹ xưa…

Chỉ vuông đất chưa hồi ngọn cỏ, chỉ cánh đồng dập dờn như bể, con giật mình tóc bạc đã mồ côi !

Quê nhà, thu 1996

Ngoảnh lại Giang Đình (*)

Rặng bần áp bến đò ngang

Để sông Lam chẳng lẫn sang sông Tần

Đỉnh Hồng gấp cánh phù vân

Chín mươi chín ngọn in ngần trời quê

Bên sông buổi ấy người về

Mon men tùng cúc thu kề ngoài song

Giang Đình kề mảnh trăng trong

Tiếng chày ánh lửa động lòng cố hương

Vớt lên khói sóng Tiền Đường

Trăm năm này cõi vô thường người ta

Bụi hồng bạc xoá lau xa

Tiếng Kiều đồng vọng cỏ hoa cúi đầu

Sông in núi chẳng thay màu

Ngả dài điệu sóng thuyền câu bập bềnh

Giang Đình ngày rộng thênh thênh

Cánh buồm xa thoắt qua ghềnh triều lên

Cỏ thơm vạt áo Tiên Điền

Thi nhân chừng mới như biền biệt đây !

Chiều tà buộc nắng lưng cây

Biết đâu mây trắng còn ngây lối về…

                                                  1998

———————————-

(*) Một trong tám cảnh đẹp của tỉnh Hà Tĩnh, quê hương đại thi hào Nguyễn Du.

Cỏ may

Trở lại triền đê lối cỏ

Mùa thu chừng cũng thăm nhà

Một dải sông Hồng cát sáng

Chi chút tâm tình cỏ hoa

Chẳng biết vì ai líu ríu

Những bông cỏ dọc đường đời

Vạt áo heo may dìu dịu

Phải lòng nhau đấy , người ơi !

Ai biết lối này thi sĩ

Để vương cả gió một chiều

Thu tiễn em về đến ngõ

Hãy còn hoa tím bao nhiêu…

                        Thành phố Nam Định, 27-8-2009